Wzrok jest jednym z najważniejszych zmysłów, dzięki któremu możemy odbierać obraz otaczającego nas świata. Aby w pełni zrozumieć, jak niebezpieczną chorobą jest zaćma, która nieleczona prowadzi do ślepoty, warto poznać budowę oka oraz dowiedzieć się, w jaki sposób widzimy.

Jeśli chcesz poznać funkcję poszczególnych części oka, przeczytaj nasz artykuł. Znajdziesz w nim również więcej informacji na temat oka dotkniętego kataraktą.

 

Budowa oka a zaćma

Opis budowy oka zaczniemy od soczewki – części, która dotykana jest przez zaćmę. Soczewka znajduje się tuż za tęczówką i jest przeźroczystym, elastycznym narządem. To dzięki tej części oka jesteśmy w stanie widzieć – soczewka skupia promienie świetlne wpadające do oka, dzięki czemu na siatkówce powstaje ostry obraz.

 

W momencie, w którym oko dotyka zaćma, światło przechodzi przez soczewkę, dlatego też nie jest możliwe, by powstał ostry obraz na siatkówce. Z tego też względu chory odnosi wrażenie, że widzi jakby przez mgłę. Jeśli choroba nie jest leczona, pacjent może całkowicie stracić zdolność widzenia, dlatego też operacja zaćmy jest niezbędna.

Torebka soczewki – to przezroczysta błona, w której znajduje się soczewka. Ma ona ogromne znaczenie w trakcie zabiegu wykonywanego metodą fakoemulsyfikacji. W momencie, w którym przeprowadzana jest operacja zaćmy, chirurg usuwa zmętniałą soczewkę, znajdującą się wewnątrz tej torebki, a następna wszczepia sztuczny odpowiednik.

Torebka soczewki to także miejsce, w którym może powstać katarakta, a raczej jedna z jej odmian – zaćma wtórna.

Ostatnim elementem oka, który ma duże znaczenie przy zaćmie, są więzadła soczewki. To niezwykle cienkie niteczki, na których soczewka zawieszona jest na oku. Niestety więzadełka nie zawsze są wystarczająco mocne – gdy pacjent ma naderwane lub osłabione więzadełko, wtedy choruje na tzw. zaćmę podwichniętą. To rodzaj katarakty, który leczy się za pomocą bardzo precyzyjnej techniki operacyjnej.

Z jakich jeszcze części zbudowane jest ludzkie oko?

Tęczówka – w zależności od ilości barwnika może mieć kolor: szary, jasnoniebieski, zielony lub brązowy. Z kolei w środku tęczówki znajduje się czarny, okrągły otwór, który nazywamy źrenicą.

Oprócz regulacji szerokości źrenicy tęczówka kontroluje też ilość światła, która wpada do naszego oka. Jej prawidłowe funkcjonowanie pozwala nam wyraźnie widzieć obraz.

Rogówka – znajduje się w przedniej części oka i ma kształt wycinka kuli. Charakterystyczna budowa tego przeźroczystego elementu oka umożliwia załamywanie się promieni światła. Rogówka pełni funkcję ochronną.

Śródbłonek rogówki – jest to najbardziej wewnętrzna warstwa rogówki . Składa się z komórek odpowiedzialnych za utrzymanie odpowiedniego nawodnienia rogówki , chroniąc hydrofilny zrąb rogówki przed przenikaniem do niego płynu wypełniającego komorę przednią. Liczba komórek śródbłonka nie ulega wymianie w ciągu życia, a ich liczba fizjologicznie maleje z wiekiem od wartości 3500-4000 komórek/mm2 u noworodka do 1500-2000 komórek/mm2 u osób starszych. W przypadku kwalifikacji do operacji zaćmy zachodzi niekiedy potrzeba określenia ilości komórek śródbłonka rogówki u danego pacjenta, ponieważ ich zmniejszona liczba może predysponować do wystąpienia obrzęku rogówki po operacji zaćmy.

Twardówka — jej zadaniem jest ochrona oka. Oprócz tego nadaje ona kształt gałce ocznej. Sama twardówka ma kształt niepełnej kuli – z jednej strony znajduje się otwór przedni (otacza ona rogówkę), z drugiej otwór tylny (ten z kolei otacza kanał nerwu wzrokowego). Element oka składa się 3 warstw:

  1. powierzchownej nadtwardówki,

  2. istoty właściwej twardówki,

  3. blaszki brunatnej.

Nerw wzrokowy – jego zadaniem jest przekazanie obrazu do mózgu. Nerwy zbudowane są z włókien nerwowych. Niestety, nie jest częścią, która, w razie obumarcia, odnawia się – taka sytuacja ma często miejsce przy jaskrze.

Ciało szkliste – przezroczysta, galaretowata substancja, która wypełnia oko za soczewką.

Ciało rzęskowe – jest to część oka, odpowiedzialna za produkcję cieczy wodnistej wypełniającej gałkę oczną oraz za akomodację soczewki . Składa się z mięśni rzęskowych i wyrostków rzęskowych.

Naczyniówka – to część oka, która mieści się pomiędzy siatkówką a twardówką. Głównym zadaniem tego elementu oka jest odżywianie zewnętrznych warstw siatkówki. Jeśli zaś chodzi o budowę naczyniówki, składa się ona z gęstej sieci naczyń krwionośnych, które mają różną średnicę i są rozdzielone niewielką ilością tkanki łącznej, komórek barwnikowych i włókien elastycznych. Warto też wspomnieć o tym, że naczyniówka zapobiega odbijaniu się światła, dzięki swojemu ciemnemu kolorowi.

Siatkówka – to wewnętrzna błona gałki ocznej, która składa się z części wzrokowej (wyściela ona naczyniówkę) i części wyścielającej od wewnątrz tęczówkę oraz ciało rzęskowe (jest to część, która nie odbiera tzw. wrażeń wzrokowych). Głównym zadaniem siatkówki jest odbieranie bodźców wzrokowych, które następnie są przesyłane w postacie impulsów do mózgu za pomocą nerwów wzrokowych.

Plamka żółta – miejsce na siatkówce, w którym znajduje się najwięcej światłoczułych receptorów siatkówki, dzięki którym możemy rozpoznawać kolory. Nazwa tego elementu siatkówki wzięła się od koloru tego małego punktu.

Plamka ślepa – to miejsce, w którym nerw wzrokowy łączy się wraz z siatkówką. Nie posiada żadnych fotoreceptorów, dlatego też jest niewrażliwa na światło.

W jaki sposób widzimy?

Proces widzenia można opisać w kilku następujących punktach.

  1. Na samym początku promienie świetlne wpadają do oka przez rogówkę, której zadaniem jest załamanie promieni, dzięki czemu skupią się one na siatkówce.

  2. Ilość promieni światła, które wpadną do oka, zależy od rozszerzenia źrenicy. To, jaką źrenica uzyska wielkość, jest uwarunkowana od natężenia światła. Kiedy jest ciemno, źrenica rozszerza się, z kolei przy intensywnym i jasnym świetle się zwęża.

  3. Następnie proces widzenia przenosi się do soczewki. Światło przechodzi przez soczewkę, która podobnie jak rogówka, załamuje promienie świetlne, a one padają na siatkówkę (tam powstaje odwrócony, pomniejszony obraz). Zmienia się również kształt soczewki – to, w jaki sposób promienie świetlne będą zogniskowane na siatkówce, zależy od odległości, z jakiej przyglądamy się danemu przedmiotowi.

  4. Następnie pręciki i czopki, które są w siatkówce, zmieniają tzw. bodźce świetlne w sygnał elektryczny, a także wysyłają impulsy do mózgu za pomocą nerwu wzrokowego. Obraz, który powstaje na siatkówce jest odwrócony i pomniejszony – dopiero nasz mózg przetwarza sygnały i tworzy obraz, jaki widzimy!